Pojava neočekivanog natpisa na zidu jedne gimnazije u Novom Sadu pokrenula je širu društvenu reakciju i novi politički simbol u Srbiji. Između grafita, ortografskih grešaka i protesta, termin „Ćaci“ nastao je kao naziv za one koji su, prema kritičarima, podržavaoci vlasti i “režimski studenti”. Ova priča pokazuje kako greška u jeziku može postati moćan simbol društvenog nezadovoljstva.
Kako je “Ćaci” nastalo
-
- januara 2025. godine, na ogradi Gimnazije “Jovan Jovanović Zmaj” u Novom Sadu, osvanuo je grafit „Ćaci u školu“.
- Autor je verovatno želeo da napiše „Đaci u školu“, ali je greškom, prilikom pisanja ćiriličnog pisma, upotrebio slovo „ћ“ (ć) umesto „ђ“ (đ).
- Zbog te greške, nepostojanja riječi „ćaci“ u standardnom srpskom, natpis je odmah postao predmet sprdnje, memova i komentara na društvenim mrežama.
Šta “Ćaci” danas znači u javnom diskursu
- Simbol neupitne podrške vlasti
“Ćaci” se koristi za osobe koje se smatraju da su namjerno mobilisane da daju privid masovne podrške vlasti, posebno u kontekstu studentskih protesta i blokada. Kritičari tvrde da mnogi “Ćaci” nisu stvarni studenti, nego simpatizeri vladajuće stranke ili učesnici politički organizovanih akcija. - Veza s protestima i blokadama
Termin se često čuje u kontekstu protesta studenata, blokada fakulteta i štrajkova, gde se “Ćaci” koriste kao kontrapunkt studentima koji protestuju, zahtijevaju prava i izražavaju nezadovoljstvo. - Ironija i satira
Grafit “Ćaci u školu” izazvao je sprdnju zbog greške u pisanju, što je mnogima postalo simbol neozbiljnosti. Memovi, šaljive objave, kritike neznanja – sve je to dio kako se izraz uvukao u javni jezik. - Politička zloupotreba i kontramere
Vlast je pokušala da “Ćaci” preobrati u nešto pozitivno, koristeći slogan “Bolje ćaci nego naci” u javnim porukama. Ideja je da se negativna konotacija smanji ili okrene u svoju korist.
Zašto je priča značajna
- Pokazuje kako mala greška – zamjena jednog slova – može imati veliki simbolički naboj u politički napetom trenutku.
- Ilustruje moć grafita i javnih natpisa u oblikovanju javnog diskursa, posebno kada su u pitanju protesti i socijalna aktivnost.
- Uči nas da kritička svijest nije samo u onome što se govori, nego i u onome što se ispisuje – te da ljudi obraćaju pažnju na znakove, simbole i greške.
- Služi kao podsjetnik da građanska izražavanja – kroz umjetnost, grafite, satiru – imaju značajan uticaj i mogu utjecati na to kako se percipiraju politički akteri.
Šta dalje?
- Praćenje dalje upotrebe termina “Ćaci” i kako ga koriste različite strane – protesti, vlast, mediji – može otkriti u kojem smjeru se kreće javni dijalog.
- Potrebno je razumjeti osjećanja studenata i građana koji se osjećaju izostavljenima ili prisiljeno zastupljenima.
- Uvršćivanje đaka, studenata i zajednice u odlučivanje i izražavanje mišljenja bez represije može smanjiti polarizaciju.
Zaključak
Termin “Ćaci” je postao mnogo više od jednog pogrešno napisanog grafita. On je simbol polarizacije, kritike, ali i kreativnog otpora. U kontekstu studentskih protesta, “Ćaci” označava razliku između onih koji se bave zahtjevima za prava i onih koji, prema kritikama, služe kao slika podrške režimu bez vlastitog glasnog izraza ili kritičke misli.
U društvu u kojem simboli i riječi imaju veliku težinu, važno je razumjeti odakle dolaze, šta znače za ljude i kako se koriste – ponekad više nego što to izgleda na prvi pogled.
