U svijetu prepunom brzine, tehnologije i svakodnevnih izazova, mnogi i dalje nalaze mir i snagu u starim običajima, porodičnim vrijednostima i duhovnoj simbolici. Jedan od takvih dana u hrišćanskom kalendaru, posebno unutar Srpske pravoslavne crkve, jeste praznik posvećen Svetim mučenicima Makavejima, koji se svake godine obilježava 14. avgusta.
Ovaj dan je više od običnog sjećanja na davne događaje – to je praznik duhovnog otpora, vjere, porodičnog jedinstva i – kako vjerovanja kažu – dan kada bosiljak ulazi u dom kao biljka blagoslova, zdravlja i zaštite.
🌿 Ko su bili Sveti Makaveji i zašto ih pamtimo?
Praznik Svetih Makaveja posvećen je sedmorici braće mučenika – Avimu, Antoninu, Guriju, Eleazaru, Evsevonu, Adimu i Markelu – kao i njihovoj majci Solomoni i učitelju Eleazaru. Oni su stradali u 2. vijeku p.n.e., odbivši da se odreknu svoje vjere i poklone paganskim idolima koje je nametao Antioh IV Epifan.
Njihova hrabrost, odanost i spremnost da polože život za svoje vjerovanje duboko su se urezali u hrišćansku tradiciju. Danas se njihove mošti čuvaju u bazilici Svetog Andreja u Kelnu, u Njemačkoj, što svjedoči o širokom poštovanju koje uživaju u hrišćanskoj istoriji.
🌿 Zašto se baš na ovaj dan u dom unosi bosiljak?
Bosiljak, biljka prepoznatljivog mirisa i višestruke upotrebe, ima posebno mjesto u pravoslavnoj duhovnosti. Naziva se i “kraljevskom biljkom”, a prema narodnim vjerovanjima, njegova simbolika na dan Svetih Makaveja posebno dolazi do izražaja.
Evo nekoliko razloga zašto se na ovaj dan bosiljak unosi u dom:
- Simbol vjere i čistoće – Bosiljak se povezuje s liturgijskim vodicama i osvećenjem.
- Zaštita doma – Vjeruje se da biljka štiti kuću od zlih sila i donosi mir ukućanima.
- Ljekovitost – Koristi se u narodnoj medicini za inhalaciju, čajeve, pa čak i za umivanje.
- Dobri znaci – Sve što se toga dana učini s bosiljkom (sadnja, korišćenje u jelu ili blagoslov) smatra se blagoslovenim.
Etnolozi poput Radmila Petrovića bilježe kako se u mnogim krajevima Srbije i Crne Gore baš na Makaveje sadi nova biljka bosiljka, vjerujući da će ona čuvati dom tokom cijele godine.
🔥 Tradicija i običaji: Tihi dan sabranosti i molitve
Za razliku od velikih porodičnih slava i prazničnih gozbi, Makaveji se obilježavaju tiho i dostojanstveno, uz:
- Zapaljenu svijeću ispred ikone
- Porodično okupljanje bez buke i raskoši
- Priču starijih članova porodice o mučeništvu i hrabrosti svetih Makaveja
- Blagosiljanje kuće ili dvorišta vodom u kojoj je bio potopljen bosiljak
U pojedinim seoskim krajevima, zabilježena je praksa da se tom vodom škrope polja, stoka i pragovi kuće, kao čin zaštite i molitve za plodnost i zdravlje.
